در مورد ضریب همخونی بیشتر بدانیم

سیستم آمیزش حیوانات اهلی و وحشی، در حیات و باروری جمعیت آنها اهمیت زیادی دارد. به جفت‌ شدن حیوانات خویشاوند یا حیواناتی که ارتباط خویشاوندی آنها با هم نسبت به میانگین گله در سطح بالاتری است، «آمیزش خویشاوندی یا همخونی» می‌گویند. در بین انسانها، افراد خویشاوند دارای یک یا چند جد مشترک هستند و در شجره‌نامه پیکانی، ارتباط بین دو فرد خویشاوند بسته است. فرزندان این افراد درجات متفاوتی از همخونی دارند که آن را بصورت «ضریب همخونی» محاسبه می‌کنند. اگر والدین ارتباط خویشاوندی نداشته باشند، همخونی خود آنها اثری بر همخونی فرزندان‌شان ندارد. در فعالیت های اصلاح دامی، سطح مطلوب همخونی تا 5 درصد است.

در اوایل قرن 20، متخصصین اصلاح‌ دام و نباتات در اروپا و آمریکا علیرغم توصیه‌های سنتی و تاریخی احتمالی این کشورها به جفت کردن افراد خویشاوند با درجه خویشاوندی متفاوت پرداختند. آنها بزودی متوجه دو اثر متضاد ناشی از آمیزش خویشاوندی بین افراد گله شدند که یکی مثبت و دیگری منفی بود:

الف- «تثبیت سریع صفات». آمیزش‌ خویشاوندی موجب تثبیت سریع‌تر صفات والدینی و قابل‌پیش‌بینی‌تر شدن آنها در نتاج می‌شود. بعبارت بهتر حیوانات خویشاوند توانایی بیشتری برای تولید حیوانات شبیه خود دارند. این ویژگی هم در مورد صفات مطلوب و هم صفات نامطلوب (بویژه صفات مغلوب) صدق می‌کند. تثبیت صفات مطلوب در گله از هدف‌های اصلی اصلاح‌کننده است و در این صورت صفات خوب را حفظ کرده و گروه دام‌ها به شکل لاین توسعه می‌یابد. از طرفی تثبیت صفات نامطلوب (بویژه صفات مغلوب از نظر ژنتیک مندلی) موجب اتلاف اقتصادی و بیولوژیکی گله شده و دامدار مجبور می‌شود آنها را بلافاصله از گله حذف کند.

ب- «تنزل همخونی» (Inbreeding depression) آمیزش خویشاوندی در کنار مزیت فوق موجب کاهش صفات باروری می‌شود بطوری که نتاج حاصله دارای اندازه کوچک‌تر،‌ قابلیت حیات و شایستگی کمتر، تلفات اولیه بالاتر و عمر کوتاه‌تر هستند. این ویژگی را تنزل همخونی می‌نامند. آزمایش باروری موش‌ها به اثبات رساند که هر چه مقدار همخونی بیشتر باشد، تعداد بچه موش نهایی هر زایمان کاهش می‌یابند. آمیزش خویشاوندی در مجموع سودآوری و کیفیت نتاج حاصله را بویژه از نظر خصوصیات مربوط به حیات و باروری می‌کاهد و هر چه خویشاوندی بیشتر باشد اثرات مضر آن شدیدتر است.

یک مثال ساده و انسانی این موضوع که از لحاظ علمی نیز ثابت شده است، ازدواج فامیلی بین انسان ها می باشد. دانشمندان به شدت ازدواج فامیلی را منع کرده و توصیه میکنند بدلیل مشکلات بسیاری که از یک ازدواج فامیلی حاصل می شود ،از این امر اجتناب کنند. فرزندانی که از یک ازدواج فامیلی حاصل شده اند دارای مشکلات متعددی از قبیل معلولیت و بیماری های خاص هستند که این موضوع بیشتر در سن های بالاتر نمود پیدا میکند. این موضوع در بین موجودات و حیوانات نیز اتفاق می افتد و توصیه میشود تولید کنندگان قبل از هرگونه تولید، موارد اینچنینی را بشدت و بدقت کنترل و از انجام آن اجتناب کنند.