در سیستم ارزیابی رسمی اسب‌های فریزین توسط انجمن جهانیِ اسب فریزین هلند (KFPS)، اسب‌ها بر اساس پنج معیار اصلی بررسی و نمره‌گذاری می‌شوند. این ارزیابی‌ها با هدف تعیین کیفیت تولید، سلامت ساختاری و اصالت نژادی انجام می‌گیرد. در ادامه، به‌صورت جامع با این معیارها، نحوه امتیازدهی، ضریب‌ها، شرایط لازم برای کسب مقام و عواملی که باعث افت امتیاز می‌شوند آشنا خواهید شد.

معیارهای پنج‌گانه ارزیابی

تیپ نژادی

منظور از تیپ نژادی، شباهت اسب به استانداردهایِ ظاهری اصیل نژادِ فریزین است. موارد بررسی:

• فرم و طول گردن
•  سرِ اصیل و ظریف
• یال بلند و پرپشت
• حالت چشم ها و گوش ها
• حالت عمومی ایستادن و نمای کلی بدن
• رنگ بدن و براق بودن پست

نکته: اسب های با سرِ سنگین، گردن کوتاه و یا گوش های بزرگ و خیلی پهن، ممکن است امتیاز پایینتری بگیرند. 

ساختار بدنی

ساختار فیزیکی اسب از زوایای مختلف بررسی میشود تا توازن بدنی مشخص گردد. موارد بررسی:

• توازن بدن و تناسب اندام از سر تا دم
• اتصال صحیحِ گردن به شانه
• صاف بودنِ خط پشت
• شیب مناسب کپل
• جایگاه صحیح و طبیعیِ دم

نکته: پشت افتاده، لگن کوتاه یا ارتباط نامناسب قسمت های بدن، از نقاط ضعف محسوب میشوند. 

شرایط پاها

کیفیت اندام حرکتیِ اسب، نقشِ مهمی در سلامت طولانی مدت دارد. موارد بررسی:

• زوایای طبیعی مفاصل (بعنوان مثال: عدمِ وجود پاهای گاوی)
• خشک و بدون ورم بودنِ مفاصل
• عدمِ وجود ورم، انحراف یا صافیِ بیش از حد
• فرم و تقارن صحیحِ سم ها 

نکته: پاهای خشک، تمیز و متوازن، امتیاز بالایی دارند. صافیِ شدید زانو یا زوایای غیرعادی، نمره را کاهش میدهند.

قدم یا راه رفتن

• بررسی حرکت طبیعی، کشیدگی و بلندی، قدرت و ریتم. موارد بررسی:
• تعادل و هماهنگی حرکتی در دست و پا
• انعطاف مفاصل
• طول گام و آزادیِ شانه
• هماهنگی لگن و مشارکت موثر اندام های عقب

نکته: گام کوتاه، سفت یا نامتعادل، نشانه ضعف است. گام آرام، منظم و بلند باعثِ امتیاز بیشتر میشود. 

یورتمه یا تروت

بررسی تحرک، بالانس و قدرت حرکتی هنگام یورتمه. موارد بررسی:

• کشیدگی و ارتجاع حرکتی
• هماهنگی حرکات دست و پا
• حرکت از عقب با کشش و حمایت مناسب
• ثبات در خط مستقیم

نکته: یورتمه فعال با قدرت از عقب و فرم عمودی در قسمت جلویِ بدن و نشست در انتهایِ بدن، از عوامل اصلی در دریافت امتیاز بالاست. 

نحوه امتیازدهی و ضریب ها، و مقام های اعطایی

امتیاز هر معیار بین عدد 4 تا 9 داده میشود. سپس با توجه به ضریب اهمیت، امتیاز به شکل زیر محسابه میشوند:

حداکثر امتیاز ممکن 63 میباشد. مجموع اعداد بدست آمده تقسیم بر 7 میشود تا میانگینِ امتیاز نهایی بدست آید.

• اگر میانگین امتیازی بالاتر از 7.5 شود، مقام استار رتبه 1 دریافت میکنند.
• اگر میانگین امتیازی بین 7 تا 7.5 شود، مقام استار رتبه 2 بدست می آورند.
• اگر میانگین امتیاز بین 6.5 تا 7 شود، مقام استادبوک رتبه 3 بدست می آورند. 
• اگر میانگین امتیازی بین 6 تا 6.5 شود در گروه استادبوک قرار میگیرند. 
• امتیازهای پایینتر در دسته یِ بدون مقام قرار میگیرد.

نکته: بدلیل اهمیتِ گام در قدم و یورتمه، این معیارها با ضریب 2 لحاظ میشوند. اگر یک اسب میانگین امتیازاتش از 7 بیشتر شود اما اگر میانگینِ امتیازِ دو معیار قدم و یورتمه کمتر از 6.5 شود، مقام استار داده نخواهد شد. 

مواردی که در کسب مقام استار تاثیر منفی دارند

در سیستم امتیازدهی KFPS، صرفاً رسیدن به نمره‌ی کلی ۴۹ یا بالاتر، شرط کافی برای دریافت عنوان Ster نیست. نمرات پایین در یک یا چند معیار، می‌تواند اسب را از دریافت مقام محروم کند، حتی اگر امتیاز نهایی کافی باشد.

جزئیات دقیق آن به شکل زیر است:

• اگر یکی از معیارها امتیاز ۴ بگیرد → اسب هیچ مقامی دریافت نخواهد کرد.

• اگر در دو معیار امتیاز ۵ در هر یک بگیرند → هیچ مقامی داده نخواهد شد.

• اگر حتی فقط یک معیار امتیاز ۵ بگیرد → اسب به هیچ عنوان نمی‌تواند Ster شود (هرچند ممکن است در گروه هایِ پایینتر از استار قرار بگیرد).

• برای دریافت عنوان Ster، هیچ معیاری نباید کمتر از 6 دریافت کند، و مجموع امتیازها با در نظر گرفتن ضرایب، ۴۹ یا بیشتر باشد.

مثال هایی برای درک بهتر امتیاز دهی و مقام ها 

🧠 نکات تکمیلی

• خلق‌وخو (Temperament): اگرچه معیار رسمی نیست، اما رفتار آرام، باهوش و مطیع اسب در رینگ، می‌تواند بر قضاوت نهایی تأثیر مثبت بگذارد.

• ارزیابی نریان‌ها سخت‌گیرانه‌تر است، چرا که کاندیدای تولید نسل بعدی محسوب می‌شوند.

• Premie (پریمی):  به اسب هایی که مقام های استار رتبه 1، استار رتبه 2، استادبوک رتبه 3 دریافت میکنند، در پایان ارزیابی، ربان هایی بترتیب با رنگ های نارنجی، قرمز و سفید دریافت میکنند.

🏁 نتیجه‌گیری

ارزیابی اسب‌های فریزین در سیستم KFPS، یک فرآیند تخصصی و دقیق برای حفظ اصالت و ارتقاء کیفیت نژاد فریزین است. موفقیت در این ارزیابی‌ها نه‌تنها جایگاه ژنتیکی اسب را تثبیت می‌کند، بلکه تأثیر مستقیم در ارزش اقتصادی، مجوز تولید مثل، و اعتبار مالک دارد.

برای پرورش‌دهندگان، آشنایی کامل با این سیستم، توجه به حرکات، ساختار بدن، سلامت پاها و آماده‌سازی حرفه‌ای اسب قبل از ارزیابی، کلید موفقیت خواهد بود.